Joost Johannes Gerardus Boot

Joost Johannes Gerardus Boot is geboren op vrijdag 12-12-1902 in Haarlemmermeer, zoon van Arie Boot en Maatje Commerina Dunweg. Joost Johannes Gerardus Boot is overleden op zondag 20-01-2002 in Oudemirdum, 99 jaar oud. Hij werd begraven op de Algemene Begraafplaats de Iepenhof in Hoofddorp.

Hij was getrouwd met Wilhelmina Antoinette Colijn.
Beroep: burgemeester van Winsum, Wisch en Terborg, Ede (1946-1951) en Hilversum (01-10-1951 tot 01-01-1968).

Burgemeester Boot

Burgemeester Boot van de Achterhoekse gemeente Wisch en Terborg wil zo lang mogelijk aanblijven. "Ik geloof dat we tegenover de bezetter mogen liegen en bedriegen als het Nederlandse belang ermee gediend is." In juni 1943 schrijft hij nog: "`t Is in één woord een genot om de ene Duitse instantie tegen de andere uit te spelen." Maar in september 1944 kan hij er niet onderuit om 500 mensen te leveren voor werk aan de Duitse verdedigingslinie langs de IJssel. Hij besluit af te treden en duikt onder.

De tweede wereldoorlog

Hilversum heeft het in de tweede wereldoorlog (1940 tot 1945) niet erg getroffen met zijn bestuurders. De gemeente ging de oorlog in met een pro-Duitse burgemeester en zijn opvolgers waren overtuigde NSB`ers. Erg veel verschil maakte het niet voor de burgers. Ook in gemeenten met - aanvankelijk nog - "goede" burgemeesters werden de regels van de bezetter met harde hand opgelegd. In het beste geval kon een burgemeester nog iets voor burgers bereiken, zoals burgemeester Boot - in de oorlog burgemeester in Wisch en Terborg, later burgemeester van Hilversum - beschreven heeft in zijn boek Burgemeester in bezettingstijd.

Burgemeesters

Vanaf het midden van de twintigste eeuw was het burgemeesterschap van Hilversum tientallen jaren lang weggelegd voor iemand uit de Anti-Revolutionaire Partij, na 1980 - toen deze partij samensmolt met CHU en KVP - uit de ARP- bloedgroep van het CDA (J.J.G. Boot, dr. P.J. Platteel, mr. W.R. van der Sluis en J.G. Kraaijeveld-Wouters). Aan dit gebruik kwam een eind onder het eerste `paarse` kabinet-Kok, toen eind 1997 de D66`er E.C. Bakker, tot dan wethouder in Amsterdam, benoemd werd tot opvolger van mevrouw Kraaijeveld.
Van de burgemeesters die na De Wit kwamen, zijn enkelen nog steeds bekend, vooral doordat een straat of laan naar hen is genoemd.

J.J.G. Boot (geboren 12 december 1902; overleden 20 januari 2002; burgemeester van Hilversum van 1 oktober 1951 tot 1 januari 1968) was al op z`n 28e verjaardag burgemeester van Winsum geworden. Later was hij achtereenvolgens burgemeester van Wisch en Terborg, van Ede en van Hilversum. Boot heeft zijn ervaringen uit de oorlogsjaren vastgelegd in het boek `Burgemeester in bezettingstijd`. Daarin vertelt hij dat Hilversum al in 1940 onder zijn aandacht is gebracht: de secretaris-generaal van het ministerie van Binnenlandse Zaken dr. K.J. Frederiks adviseerde hem met de Commissaris van de Koningin in Noord- Holland te gaan spreken over de vacature-Hilversum. Het lokte hem niet aan: in Wisch is het "heerlijk burgemeesteren" en "Hilversum heeft weinig karakter. Een forensengemeente. Een duiventil. In- en uitvliegend".

De praktijk bleek mee te vallen. "We hebben hier een leuke burgerij. Ik heb prachtige contacten gelegd", zei hij in een afscheidsinterview in Wij in Hilversum van januari 1968.

"Midden onder de mensen heb ik geleefd: weten wat de mensen denken, hun beweegredenen doorgronden, dat is mijn lust en mijn leven... Ik mag met voldoening zeggen dat in de Hilversumse raad op hoog niveau wordt gedebatteerd. We hebben hier een gemeenteraad met stijl". En verder: "Ons college streeft naar eenheid... men moet een gemeente realistisch besturen. In dit college weet men genuanceerd te denken. Het streven is de antithese die er dikwijls is, om te buigen naar een door allen verantwoorde synthese".

A.-r. burgemeester in bezettingstijd

door Jan Kuijk

22 januari 2002

J.J.G. Boot, op 99-jarige leeftijd overleden, maakte naam als `burgemeester in oorlogstijd' , invloedrijk naoorlogs bestuurder en pleitbezorger van de apartheid. Jan Kuijk, oud-adjunct-hoofdredacteur van Trouw, herdenkt hem.

De titel van oud-burgemeester Boots herinneringen aan 1939-1945 is in iets veranderde vorm in het collectieve geheugen van Nederland opgenomen. Daarom alleen al verdient hij het, bij zijn overlijden herdacht te worden.

`Burgemeester in bezettingstijd` staat er op de band van zijn in 1967 verschenen boek, maar iedereen -ook wie het niet gelezen heeft- spreekt nu van `burgemeester in oorlogstijd` als aanduiding van de geweldige morele dilemma`s waarvoor ieder toen, en ook nu nog, in zijn politiek en maatschappelijk handelen gesteld kon en kan worden.

Boots overlijden vormt een goede aanleiding om het boek nog even uit de kast te halen. Mijn exemplaar heb ik ooit voor 4 gulden 50 tweedehands gekocht. Het bleek achteraf het exemplaar te zijn dat Boot ooit met een opdracht gegeven had aan Meyer Sluijser, in menig opzicht zijn tegenpool: ,,Aan vriend Meyer Sluijser, ter herinnering aan de moeilijke, boeiende, maar vooral grootte (sic) jaren, ieder op zijn eigen wijze beleefd.``

De gereformeerde, uiterst anti-revolutionaire en geboren bestuurder Boot tegenover Sluijser, de joodse sociaal-democraat met haar op de tanden, propagandist van de SDAP en de Vara. Sluijser, die in de oorlog in Londen voor Radio Oranje werkte, terwijl Boot bijna tot het bittere einde burgemeester was van Wisch in de Achterhoek. Wat had ik graag geweten wat Sluijser en Boot tegenover elkaar over dit boek gezegd zouden hebben en in welke irenische sfeer er toen gesproken is. Het boek verscheen immers twee jaar voor het eerste deel van De Jongs grote geschiedeniswerk, waarin meedogenloos de lijnen langs `goed` en `fout` werden getrokken.

Boots boek -De Jong is de eerste om dat te erkennen- is een belangrijk en intrigerend historisch document. Vorig jaar is het op een indirecte wijze weer in de actualiteit gekomen door de verschijning van `Grijs verleden' , waarin Chris van der Heijden zich verzet tegen het zwart-witschema waarin De Jong de oorlog beschrijft.

Het is duidelijk dat Boot een belangrijke bron voor Van der Heijden is geweest, ook een inspiratiebron.

,,De voornaamste taak van een burgemeester in bezettingstijd is bemiddelaar te zijn tussen bezetter en bevolking`` , noteerde Boot in januari 1943 in zijn dagboek. Het lijkt me karakteristiek voor dát deel van de Nederlandse bevolking dat Van der Heijden beschrijft en waarvan Boot zo`n kenmerkend vertegenwoordiger was: principieel afwijzend, maar praktisch zoekend naar een wijze om te overleven (en anderen te laten overleven).

Het is de stijl van de typische bestuurder. Boot mocht dan wel een vooraanstaand anti-revolutionair zijn (en oomzegger van Colijn), hij was niet een echt politiek dier. Hij was als ambtenaar opgeleid in de Nederlandse bestuurscultuur op de gemeentehuizen van onder andere Rijnsaterswoude, Leimuiden en Nieuwer Amstel en later werkzaam als burgemeester van Winsum en Wisch. Na de oorlog zette hij zijn burgemeestersloopbaan voort in Ede en Hilversum.

Hij was, als veel bestuurders, wel heel invloedrijk. Natuurlijk in de eerste plaats in de gemeente. Het is, denk ik, vooral aan hem te danken dat ook de publieke televisie zich bij de radio in Hilversum heeft gevoegd, al is niet iedereen hem daarvoor dankbaar.

Zelf herinner ik me uit een gesprek met Boot, dat hij als het hoogtepunt van zijn Hilversumse periode heeft beschouwd de plaatsing van een carillon in de toren van het raadhuis en vooral de plaatsing van een zeer nauwkeurig uurwerk in die toren, waardoor het mogelijk was dit carillon te gebruiken als radiotijdsein. Te vergelijken met de Big Ben van de BBC in Londen. Helaas heeft de Hilversumse klok maar heel kort geklonken en moeten we het nu al tientallen jaren op de radio stellen met de geïmporteerde piepjes op de hele uren.

Boot wendde na zijn pensionering zijn grote inzet en energie ook aan om de zaak van de Zuid-Afrikaanse apartheid hier te bepleiten. Zelf zou hij liever gesproken hebben over `in een juister daglicht stellen` van die politiek. Hoe het zij, het was een activiteit waarvan dreiging kon uitgaan.

Er was in de jaren zestig/zeventig sprake van een zogeheten club of ten -een anonieme en geheimzinnige maar kennelijk puissant rijke pressiegroep, die advertenties plaatste waarin `voorlichting` werd gegeven over de apartheidspolitiek. De redactie van Trouw, die in deze zaak een duidelijk standpunt betrokken had, stond onder een geweldige druk van deze groep, zelfs met de dreiging dat er een nieuw, Trouw beconcurrerend dagblad zou worden uitgegeven. Die dreiging was in zoverre gevaarlijk dat het Trouw toen commercieel gezien allerminst voor de wind ging.

Ik herinner me dat ik eens met de toenmalige hoofdredacteur Jenze Tamminga door Boot werd ontvangen in een paradijselijk gelegen huis ergens op de Veluwe, waar ons op de allercharmantste wijze werd duidelijk gemaakt hoe we moesten kiezen of delen. Ik betreur het nog steeds dat ik niet, net als Boot met zijn ervaringen in de oorlog deed, onmiddellijk een verslag van dat gesprek heb opgeschreven om mijn zeer onaangename indruk van het verblijf in dit paradijs vast te leggen. Ik moet het nu, zo`n 25 jaar later, met de herinneringen doen, en met mijn langzaam gegroeide vermoeden dat ik die middag oog in oog heb gestaan met die geheimzinnige club of ten.

In mijn boekenkast staat ook nog het uit 1982 daterende `Praatboek uit Zuid-Afrika` met als ondertitel `Blank en niet blank, progressieven, verkrampten en bruggenbouwers, in 100 onthullende interviews' , geschreven door Boot en zijn tweede vrouw, de taalkundige professor B. Siertsema. Boot zal -al is hij dan alleen maar als intermediair aanwezig- zichzelf ook in dit boek wel onder de `bruggenbouwers` hebben gerekend. Maar de beklemming van het moeizaam een weg zoeken en `bruggenbouwen` uit `Burgemeester in bezettingstijd` is toch wel verdwenen. En dat is niet omdat dat burgemeestersboek thuishoort in de Nederlandse geschiedenis.

Voor aanvullende informatie over burgemeester Boot: klik hier.

Klik hier voor Burgemeester Bootlaan in Ede

Klik hier voor Burgemeester Bootlaan in Hilversum

.